Lịch sử Jaguar: Xe hơi “quý tộc” của người Anh

(News.oto-hui.com) – Jaguar là một trong những thương hiệu xe hơi danh tiếng nhất thế giới và mang đậm chất Anh quốc. Họ nắm giữ nhiều Trát lệnh Hoàng gia và cung cấp xe cộ cho Thủ tướng Anh. Dưới đây là toàn bộ lịch sử Jaguar – Xe hơi dành riêng cho quý tộc.

Hầu hết các hãng xe hơi trên thế giới đều có riêng cho mình mục tiêu phát triển tính thương mại. Đối với Volkswagen, xe bọ Beetle là chiếc xe quốc dân của người Đức. Hay với Ford, đó chính là chiếc Ford Model T bán chạy nhất mọi thời đại. Trái ngược lại, Lamborghini với những chiếc xe chỉ dành riêng cho giới thượng lưu. Tuy nhiên, dự định của một hãng xe không phải cứ bán chạy hay tạo ra sản phẩm mang tính cá nhân mà phải tạo ra được nét riêng của chính mình trong một thế giới ô tô đầy màu sắc.

Và Jaguar với mỗi một dòng xe ô tô tạo ra đều toát lên vẻ sang trọng, khác biệt hẳn với Roll-Royce hay Ferrari, Bentley. Họ nổi bật lên với một phong cách rất bóng bẩy, mang biểu tượng của quý tộc Anh Quốc… theo đúng nghĩa đen.

A. Các chủ sở hữu thương hiệu Jaguar:

Giống như bất cứ hãng xe hơi nào trên thế giới ở thế kỷ 20, hãng xe Jaguar đều đã trải qua nhiều lần đổi chủ. Lịch sử của thương hiệu bắt đầu với việc thành lập một công ty xe mô tô Swallow Sidecar. Năm 1945, SS đổi tên thành Jaguar. Năm 1966, hợp nhất với British Motor Corporation. Năm 1968, hợp nhất hoá với tập đoàn ô tô British Leyland, chính thức quốc hữu hoá vào năm 1975. Đến năm 1980, Jaguar gần như phá sản vì không đủ vốn hoạt động. Năm 1984, công ty được niêm yết trên sàn chứng khoán London.

6 năm sau đó, hãng xe Ford đã chính thức sở hữu Jaguar. Năm 2008, Ford bán lại cho Tata Motors. Thương hiệu xe hơi của Anh ngày nay nó thuộc về nhà sản xuất Ấn Độ Tata, và hoạt động như một bộ phận chuyên sản xuất các dòng xe sang thuộc phân khúc cao cấp. Trụ sở chính của Jaguar vẫn ở Vương quốc Anh (Coventry, West Midlans).

Vẫn theo hướng đi cũ, thương hiệu Jaguar ưu tiên phát triển các loại xe độc ​​quyền và mang đậm tính cá nhân hơn hết. Các sản phẩm của công ty luôn cuốn hút với những hình bóng đẹp đẽ pha trộn với thời đại hoàng gia.

B. Lịch sử Jaguar:

Chú ý trước khi xem:

• Bài viết này OTO-HUI chỉ đề cập đến dòng lịch sử chính của hãng xe Jaguar cùng các mẫu xe nổi bật, do đó sẽ không trình bày đầy đủ tất cả mẫu xe Jaguar theo từng giai đoạn. Các mẫu xe của Jaguar sẽ được trình bày ở bày viết khác.

---

1. Năm 1922: Tên gọi đầu tiên của Jaguar

Thuở ban đầu, khi chưa dấn thân vào con đường sản xuất ô tô, người ta ngạc nhiên khi phát hiện ra rằng Jaguar là công ty sản xuất phụ tùng xe máy. Công ty được gầy dựng lên bởi hai chàng trai trẻ có niềm đam mê khởi nghiệp mạnh mẽ (William Walmsley 29 tuổi và Bill Lyons 21 tuổi).

Năm 1922, tại một thị trấn phía nam bờ biển vùng Blackpool (nước Anh), chàng trai William Walmsley 29 tuổi có niềm đam mê ô tô-xe máy đã miệt mài chế tạo ra chiếc xe máy đặc biệt (loại xe sidecar – 3 bánh), được quân đội Anh sử dụng rất nhiều trong hai cuộc Chiến tranh thế giới.

• 

Sau đó, William Walmsley đã gặp và giới thiệu chiếc sidecar độc đáo của mình với Bill Lyons (21 tuổi), người có niềm đam mê mãnh mẽ với ô tô. Ngay từ lần gặp gỡ đầu tiên, Lyons đã cảm nhận được tính thương mại của mẫu xe này. Kể từ giây phút ấy, hai người bạn trẻ Lyons và Walmsley đã cùng nhau hợp tác, lập nên công ty Swallow Sidecar vào tháng 9/1922 với số vốn ban đầu chỉ vỏn vẹn… 1000 bảng.

2. Năm 1923: Sản phẩm đầu tiên – Xe 3 bánh với thân vỏ nhôm dập

Vài tháng sau khi thành lập, công ty Swallow Sidecar đón nhận tài năng kinh doanh mới là Arthur Whittaker. Đây là người đã giúp những chiếc xe đầu tiên của Swallow Sidecar nhanh chóng đến với khách hàng.

Nhờ việc phát kiến ra phương pháp dùng nhôm dập để sản xuất vỏ xe sidecar nên công ty Swallow Sidecar nhanh chóng nổi tiếng. Sản phẩm của hãng nhanh chóng bán hết ngay khi vừa ra mắt, số đơn đặt hàng tăng lên đến mức chóng mặt.

3. Năm 1927: Ý tưởng về loại xe 2 chỗ sang trọng

Năm 1927, nhà thiết kế ô tô vĩ đại của nước Anh là Herbert Austin đã cho ra đời chiếc ô tô Austin Seven giá rẻ, tiện dụng nhưng thiếu cá tính; mặc dù nó có vẻ ngoài giống với chiếc Ford Model T. Ngay lập tức Lyons đã có ý tưởng về kế hoạch sản xuất thân vỏ với kiểu dáng của một chiếc xe 2 chỗ nhưng mượn khung gầm của chiếc Austin Seven; đánh dấu sự hợp tác đầu tiên của S.S. Khi sản phẩm này ra mắt, ngay lập tức nhận được đơn đặt hàng 500 chiếc. Vì vậy, nhà máy Jaguar bắt tay vào việc sản xuất các bộ phận ô tô với sự đồng ý của Hornet Wolseley và cả Morris Cowley.

Đây cũng là thời điểm đánh dấu mối liên minh giữa Lyons và Bertie Henly – người điều hành garage nổi tiếng nước Anh thời bấy giờ, Henkys.

4. Năm 1931: Trình làng hai mẫu xe ô tô đầu tiên của hãng SS1 và SS2

Sau khi công bố tên thương hiệu Swallow Sidecar, họ đã chế tạo thân xe cho các công ty như Fiat. Và đến năm 1931, đánh dấu sự hợp tác với Standard Motor Company để bắt đầu sản xuất SS 1, chiếc xe ô tô đầu tiên của riêng họ. Mẫu xe đầu tiên có giá tương đối khá phải chăng, sử dụng động cơ V6 dung tích 2.0 lít. Tại Triển lãm ô tô London khi ấy, hãng đã giới thiệu hai mẫu xe cùng một lúc – SS2 và SS1.

Cùng năm, SS gạt bỏ dòng xe motor sidecar ra khỏi danh sách sản phẩm của mình.

• 

5. Năm 1934: William Walmsley bán hết cổ phần cho Bill Lyons để tái đầu tư

Sau một thời gian dài hợp tác với các hãng sản xuất khác, Lyons đột nhiên không muốn tiếp tục đi theo hướng sản xuất xe sử dụng khung gầm của các mẫu xe ở hãng khác. Khi ấy, Swallow Sidecar chắc chắn sẽ gặp khó khăn khi phải tự sản xuất khung gầm, trong khi họ chưa hề có kinh nghiệm và nguyên vật liệu để sản xuất.

Năm 1934, Walmsley bán hết cổ phần kinh doanh của mình cho Lyons, người đã tính đến quyền sở hữu duy nhất này và đổi tên thành SS Cars Limited.

Để khắc phục khó khăn này, Lyons đã hợp tác với Standard Motor Company để sản xuất khung gầm theo thiết kế của Swallow Sidecar và vừa với động cơ Standard. Đồng thời, Lyons đã tìm thấy nguồn vốn mới bằng cách phát hành cổ phiếu ra công chúng. 

6. Năm 1935 – 1938: Đổi tên SS vì liên quan đến lực lượng Waffen-SS của Phát Xít Đức

Ban đầu, Sawllow Sidecar định đánh số sau chữ SS để tránh trùng tên với lực lượng chiến tranh đặc biệt của Đức Quốc Xã (Phát xít Đức) nhưng văn phòng quảng cáo đề nghị nên đổi thành Jaguar. Dù Lyons không thực sự thích nhưng cuối cùng, cái tên Jaguar vẫn được thông qua. Nhưng không phải là Jaguar mà là SS Jaguar.

Cũng trong năm 1935, lần đầu tiên cụm từ “Jaguar” được nhắc tới trong một mẫu xe hơi với cái tên đầy đủ là Jaguar SS 100. Các kỹ sư cố gắng nâng công suất chiếc động cơ từ 75 lên 105 mã lực, trong khi Lyons tập trung thiết kế thân vỏ xe sao cho thật ấn tượng.

Phiên bản SS100 chính thức ra mắt với với dung tích 3.5 lít, công suất từ 75-100 mã lực, và có thiết kế vô cùng độc đáo đã tạo được ấn tượng mạnh mẽ trong giới mê xe nước Anh lúc bấy giờ. Chiếc xe này được thiết kế bởi kỹ sư trưởng William Heynes – người có ảnh hưởng lớn trong sự phát triển của Jaguar trong 35 năm sau đó.

Ngay sau đó, công ty Jaguar bắt đầu cung cấp dòng xe Sedan/ Saloon khác như SS90.

Năm 1937, các mẫu xe của SS Jaguar đã tham gia cuộc đua RAC, trong đó chiếc xe Jaguar SS100 đã giành chiến thắng.

7. Năm 1939 – 1945: Chịu ảnh hưởng bởi chiến tranh Thế Giới thứ II

Hoạt động kinh doanh của Swallow Sidecar đang diễn ra suôn sẻ thì chiến tranh thế giới thứ II nổ ra. Giống như tất cả các nhà máy khác ở Anh, Swallow Sidecar Jaguar được lệnh tập trung cho chiến tranh và quay trở về sản xuất động cơ máy bay, xe quân sự, xe ba bánh,… Phương tiện giao thông dân sự thực tế không còn cần thiết cho bất kỳ ai lúc bấy giờ.

8. Năm 1945 – 1950: Đổi tên thương hiệu, cuộc cách mạng thiết kế của Jaguar

Trong chiến tranh TG II (1939 – 1945), Jaguar đã quay trở lại sản xuất sidecar cho quân đội một thời gian ngắn, nhưng vẫn tiếp tục chế tạo ô tô.  Vào tháng 3 năm 1945, các cổ đông của SS Cars quyết định đổi tên thành Jaguar Cars Limited.

Trước khi chiến tranh, Lyons đã bày tỏ tham vọng của mình để xây dựng một trong những chiếc xe sang trọng nhất thế giới. Lyons muốn có một chiếc xe có khả năng tăng tốc từ 0-96km/h dưới 5 giây mà không phải chậm chạp như mẫu xe MK V hiện đang trong quá trình sản xuất thương mại.

Chỉ trong vài tháng ngắn ngủi, kỹ sư trưởng Jaguar William Heynes đã hoàn tất thiết kế mẫu xe XK120 với động cơ XK mới. Kể từ đó, nó chính thức trở thành một biểu tượng của hãng xe.

• 

Một hương vị “quý tộc” đầu tiên của hãng Jaguar mà bất cứ khách hàng nào cũng đều muốn thử: Nhanh – Mạnh mẽ – Sang trọng. XK120 là mẫu xe thể thao 2 cửa đầu tiên của Jaguar ra mắt tại London Motor Show năm 1948, kể từ khi chiếc SS100 ngừng sản xuất vào năm 1940. Jaguar XK120 trang bị động cơ I6 3.4L, có tốc độ lên đến 193 km/h.

Cùng triển lãm, Sedan 4 cửa Jaguar Mark V cũng được bày bán đến tay khách hàng. Jaguar MK V có 2 phiên bản sử dụng động cơ 2.4L hoặc 3.4L, I6 OHV. Xe có khả năng tăng tốc từ 0-96 km/h trong 20,4 giây. Đây là mẫu xe bán chạy nhất của Jaguar ở thời điểm này với 5000 chiếc trong 3 năm. Đến năm 1951, dòng xe này dừng sản xuất.

Năm 1950, Lyons thuê lại nhà máy Daimler ở phía tây Coventry, trước đó nhà máy này chỉ sản xuất xe bọc thép Ferret cho Quân đội và không còn được sử dụng. Số lượng xe Jaguar được sản xuất tính đến cuối năm 1950 đã lên tới 7.206 chiếc xuất xưởng.

9. Năm 1951 – 1959: Những năm tháng “vàng son” của Jaguar

Đúng như tên gọi, đây là thời kỳ hoàng kim của hãng xe Jaguar… trên đường đua ở thập niên 1950s. Về nhất ở giải đua Le Mans 1951, 1953, 1954; Vô địch chặng đua 7 ngày đêm ở Pháp năm 1952,…

• 

• 

Năm 1951, ra mắt mẫu xe sedan 4 cửa Mark VII, tiền thân của Mark V trước đó. Đây là mẫu xe đầu tiên được tuỳ chọn trang bị hộp số tự động của hãng Jaguar. 30,969 chiếc được sản xuất ra trong vòng 6 năm, trước khi nó kết thúc vòng đời.

Cùng năm ra mắt dòng xe đua C-type, một trong những chiếc xe đua đẹp nhất thời bấy giờ, nếu không nói là đẹp nhất mọi thời đại – Thống trị giải đua Le Mans nhiều năm liền.

Năm 1954 – thế hệ tiếp theo của mẫu xe 2 cửa XK xuất hiện, XK140. Động cơ vẫn được lắp ở phía trước, có công suất lên tới 192 mã lực. Tốc độ tối đa là 225 km/giờ.

Năm 1957 – thế hệ tiếp theo của dòng XK được trình làng, chiếc XK150 sở hữu động cơ 3,5 lít cung cấp 253 mã lực.

Năm 1959 đánh dấu sự phát triển của dòng xe đua thể thao Mark II với động cơ I6.

10. Năm 1960 – 1971: Mua lại và đồng hợp nhất với hãng ô tô khác, xe huyền thoại E-Type ra mắt

Năm 1960, Jaguar mua Daimler MC (không phải Daimler-Benz). Tuy nhiên, sự hợp nhất này đã kéo theo những vấn đề tài chính, khiến công ty buộc phải hợp nhất với thương hiệu quốc gia British Motors vào năm 1966 thành British Motor Holdings.

Năm 1961, E-type trình làng tại triển lãm Geneva Motor Show năm 1961.

Chính phủ Anh đã thúc đẩy British Motor Holdings hợp nhất với Leyland Motor Corporation. Leyland Motor sản xuất xe buýt và xe tải cũng như xe Rover từ năm 1967. Kết quả sáp nhập trở thành Tập đoàn Ô tô Leyland của Anh, một công ty mẹ mới của Jaguar.

Các mẫu Jaguar vào khoảng thời gian này bao gồm S-Type (1963 – 1968), chiếc Jaguar 420 (1966 – 1969), được bán với tên gọi Daimler Sovereign và Mark X. Xe đua XJ13 với động V12 ra mắt năm 1966 và tung hoành trên khắp các đường đua khi ấy. Các mẫu xe XJ bản thương mại được được ra mắt vào năm 1968 và dừng sản xuất đến năm 2019 (theo wikipedia).

11. Năm 1971 – 1979: Sir William Lyons nghỉ hưu, Jaguar bắt đầu phá sản

Bất chấp những thành tựu đạt được trong những năm 50 và 60, khi Sir William Lyons nghỉ hưu vào năm 1972, công ty bắt đầu đi đến hướng phá sản.

Năm 1972, khẳng định định dần tính chất thể thao của các mẫu xe. XJ12 ra mắt trang bị động cơ V12 5.3L, cung cấp 311 mã lực. Tuy nhiên, chỉ 1 năm sau đó, mẫu xe XJ12/XJ6 này dừng sản xuất.

Năm 1976, mẫu xe thay thế cho huyền thoại E-Type trình làng với tên gọi XJ-S trang bị động cơ V12 3.6L. Kiểu dáng ban đầu là do nhà khí động học Malcolm Sayer của Jaguar – một trong những nhà thiết kế đầu tiên áp dụng các nguyên tắc khí động học tiên tiến vào ô tô. Tiếc thay, ông Sayer đã qua đời ngay trước khi xe XJ-S chuẩn bị sản xuất đại trà.

12. Năm 1980 – 1988: Tư nhân hoá và sự đi lên từng bước

Năm 1981, mẫu sedan tốc độ cao XJ-S cập nhật phiên bản mới, xuất hiện trên thị trường. Nó sử dụng hộp số tự động, cho phép chiếc xe sản xuất tăng tốc lên mức kỷ lục 250 km/h trong những năm đó.

Là một phần trong quá trình tư nhân hóa của Chính phủ, Jaguar đã nổi lên như một công ty riêng biệt trên thị trường chứng khoán vào tháng 7 năm 1984.

Phần lớn những thành tựu khi ấy đạt được đều do công của Sir John Egan, người được bổ nhiệm làm chủ tịch vào năm 1980. Có thông tin cho rằng Egan đã giải quyết được những vấn đề tài chính, sản xuất cản trở Jaguar bán được nhiều xe hơn. Bao gồm kiểm soát chất lượng, năng suất kém và tiến độ giao hàng chậm. Một phần ba nhân viên bị cắt giảm để tiết kiệm chi phí và giá cả vật chất ở Mỹ tăng cao nhưng bị che lấp bởi tỷ giá hối đoái.

Năm 1988, sự chuyển dịch nhanh chóng mảng đua xe thể thao đã thúc đẩy ban lãnh đạo công ty thành lập thêm một bộ phận, được gọi là Jaguar-sport. Mục tiêu của bộ phận là mang các đặc tính thể thao của các mẫu xe thoải mái trở nên hoàn hảo. Một ví dụ điển hình là XJ220.

• Trong một thời gian ngắn, chiếc xe đã chiếm vị trí cao nhất trong bảng xếp hạng những chiếc xe được sản xuất nhanh nhất. Đối thủ duy nhất có thể thay thế vị trí là mẫu McLaren F1.

13. Năm 1989 – 2008: Ford mua lại Jaguar, hợp nhất Jaguar và Land Rover

Công ty đã đổi chủ nhiều lần trong vài năm sau đó trong những nỗ lực lặp đi lặp lại để cứu vãn thương hiệu, và cuối cùng đã được Ford mua lại vào năm 1989. Mặc dù việc mua lại của Ford cho phép cái tên Jaguar tiếp tục được duy trì, nhưng công đoàn sẽ không bao giờ thu được lợi nhuận. 

Năm 1996, bắt đầu sản xuất xe thể thao XK8 với cải tiến là hệ thống treo điều khiển điện tử.

Bắt đầu từ năm 1997, thiết kế của Jaguar đã được hồi sinh, thoát khỏi một số phong cách thiết kế cổ h và bảo thủ bởi Ian Callum, Giám đốc thiết kế của Jaguar từ năm 1997.

Giai đoạn 1998 – 2000, những mẫu hàng đầu xuất hiện, không chỉ là dấu ấn của thương hiệu này mà còn được coi là biểu tượng của cả nước Anh. Danh sách bao gồm những chiếc xe bắt đầu từ dòng Type với chữ cái S, F và X.

Năm 2000, Ford hợp nhất Jaguar và Land Rover để tạo thành một tập đoàn gồm hai thương hiệu xe hơi mang tính biểu tượng của Anh. Mối liên kết cho phép hai công ty chia sẻ cơ sở vật chất và trình độ kỹ thuật. 

Năm 2008, S-Type sụp đổ, dừng sản xuất, Ford thất bại trong việc kinh doanh xe Jaguar.

14. Năm 2009 – Nay: Tiếp tục đổi chủ và ổn định hướng phát triển

Năm 2009, Jaguar và Land Rover được bán cho Tata Motors, nhà sản xuất ô tô lớn nhất tại Ấn Độ, và tham gia thành lập một công ty với tên gọi Jaguar Land Rover vào năm 2013.

Sự liên minh này đã mở ra một kỷ nguyên lợi nhuận và tiến bộ, và Jaguar tiếp tục tạo ra những chiếc xe thể hiện lý tưởng ban đầu của nhà sản xuất ô tô về sự sang trọng và hiệu suất.

Năm 2013, chiếc xe thể thao tiếp theo xuất hiện. Chiếc F-Type được mệnh danh là mẫu xe thể thao nhất trong nửa thế kỷ qua. Chiếc xe được trang bị 3 phiên bản động cơ I4 2.0L Turbocharger, V6 3.0L Supercharger, V8 5.0L Supercharge; và có thể tăng tốc ừ 0 – 96 km/h chỉ trong 4,3 giây.

Năm 2014, các kỹ sư của thương hiệu đã phát triển mẫu xe sedan nhỏ gọn nhất (hạng D) – Jaguar XE.

Năm 2015, mẫu sedan dành cho doanh nhân Jaguar XF nhận được bản cập nhật, nhờ đó nó trở nên nhẹ hơn gần 200 kg.

Năm 2018, Jaguar Land Rover báo cáo khoản lỗ 113 triệu USD đáng lo ngại, nhanh chóng cắt giảm chi phí như giảm biên chế, loại bỏ bớt các dự án nghe hay mà không cần thiết

Năm 2019, xe điện I-Pace thanh lịch xuất hiện, đã giành được giải thưởng Xe của năm tại Châu Âu (2018).

Cùng năm đó, mẫu crossover hàng đầu J-Pace được giới thiệu. Chiếc xe tương lai sẽ có hệ dẫn động hybrid. Cầu trước sẽ được cung cấp năng lượng bởi động cơ đốt trong, trong khi trục sau sẽ được cung cấp bởi động cơ điện. Cho đến nay, mô hình đang ở trong danh mục khái niệm, nhưng từ năm thứ 21, nó được lên kế hoạch phát hành thành loạt.

Tháng 8/2019, Jaguar Land Rover thua kiện, mất bản quyền Defender vào tay hãng xe start-up Ineos Automotive với mẫu SUV mang tên Grenadier.

Năm 2020, Cựu CEO của Renault về lãnh đạo Jaguar Land Rover.

Năm 2021, Jaguar tuyên bố sẽ trở thành thương hiệu ô tô điện xa xỉ hoàn toàn vào 2025 đặt trọng tâm mới vào tính bền vững và điện khí hoá toàn bộ sản phẩm.

… Tiếp tục cập nhật

---

“Trên đây là toàn bộ dòng timeline lịch sử Jaguar mà OTO-HUI đã tổng hợp. Một số sự kiện không nổi bật có thể không được đề cập trong bài viết này. Bạn đọc nếu có thắc mắc vui lòng bình luận bên dưới bài viết.” – Trí.H

---

Bài viết liên quan:

• Lịch sử Suzuki Motor – Thành danh vì chăm chút những điều nhỏ nhặt nhất
• Lịch sử Subaru – Câu chuyện “vượt khó” ẩn sau logo 6 ngôi sao
• Bạn có biết: Lịch sử Volkswagen gắn liền với nhà độc tài Adolf Hitler?