Gần 100 năm trước, một người đàn ông đã ấp ủ một viễn cảnh tuyệt vời cho loài người, đó là được bay nhảy tự do như những chú chim: bất cứ ai cũng đều có phương tiện di chuyển khắp mọi nơi trên trái đất mà không cần đến sân bay hay những con đường…
Ông đã thiết kế một loại xe đặc biệt đáp ứng chính xác tham vọng đó. Nó có thể tách khỏi mặt đường bất cứ khi nào ông muốn, có thể bay bất chấp quãng đường là bao xa và sau đó lại đáp xuống và hòa mình vào dòng xe cộ khéo léo như một chú chim.
Để thực hiện được giấc mơ này, ông đã phải gom tất cả tài sản thừa kế, tiền bạc, của cải và mặc cho những khoảng thời gian khó khăn nhất khi cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu (Great Depression) diễn ra, ông vẫn kiên trì theo đuổi giấc mơ về một chiếc xe có thể cất cánh, hạ cánh và di chuyển trên mặt đường, concept này được gọi là “Vận hành trên mọi không gian” (Omni-Medium Transport).
Người đàn ông này có tên là Buckminster Fuller, sống ở Milton, bang Massachusetts, Mỹ. Chiếc xe mà ông phát minh và sản xuất được chính ông đặt với cái tên “zoom mobile”. Ngày nay, chiếc xe này được biết đến dưới tên gọi “Dymaxion”.
Mô hình được dựng lại vào năm 2010 của nguyên mẫu Dymaxion 1933, một phương tiện ưu việt nhưng chưa bao giờ được chạm đến tiềm năng
Vào năm 1930, nhà phát minh người Mỹ này đã mua lại tạp chí kiến trúc T-Square và đổi tên thương hiệu thành Shelter. Tờ tạp chí này bao gồm những nội dung được chính đích thân Fuller lựa chọn và biên tập. Hai năm sau, ông cho xuất bản những phác họa về chiếc xe mang concept đất – khí – nước của mình- 4D Transport.
Cái tên 4D Transport chứa đựng tầm nhìn của Fuller, rằng mẫu xe này sẽ vượt ra mọi giới hạn. Trong vật lý và toán học, vật thể 4 chiều vượt qua không gian 3 chiều thông thường. Ông tin rằng mình đã thực hiện một dự án với ý tưởng ưu việt mà trong tương lai có thể sẽ được thiết kế lại và chính thức đưa vào sử dụng khi khoa học và kĩ thuật phát triển đủ mạnh.
Richard Buckminster Fuller (1895-1983)
Philip Pearson, một doanh nhân giàu có đến từ Philadenphia đã đề nghị đầu tư vào dự án này 5.000 USD (tương đương 91.000 USD ngày nay). Người này vốn là nhà đầu tư chứng khoán nên ông ta chỉ quan tâm đến lợi nhuận, chính vì vậy Fuller đã cân nhắc từ chối lời đề nghị này. Tuy nhiên khi gặp nhau, Fuller nhận thấy có nhiều điểm chung giữa hai người nên ông đồng ý.
Trên hợp đồng có một điều khoản là Fuller có thể dùng tiền đầu tư vào kem và soda nếu ông muốn, biến thương vụ này trở nên giống với một cuộc quyên góp hơn là đầu tư nhằm giúp Fuller có thể tự do nghiên cứu mà không cần bận tâm về áp lực bên ngoài.
Những phác thảo đầu tiên của chiếc xe vào năm 1933 của Fuller
Và ông bắt tay vào thực hiện. Đầu tiên, ông cho xây công xưởng ở bờ Tây cảng Bridgeport, Connecticut, thành lập công ty Dymaxion và thuê một kĩ sư hàng hải tên là Starling Burgess, đồng thời tuyển chọn 27 nhân viên khác (hầu hết đều đến từ hãng sản xuất ô tô Rolls-Royce) trong số hàng nghìn đơn ứng tuyển. Vài tháng sau, công ty hoàn thành nguyên mẫu đầu tiên vào đúng ngày sinh nhật lần thứ 38 của Fuller, 21/7/1933.
Hiểu rằng công nghệ chưa đạt đến trình độ này vào thời điểm đó, ông quyết định tập trung vào khâu nguy hiểm và đầy thử thách nhất: cất cánh và hạ cánh từ nền đất cứng.
Chiếc xe được thiết kế hệ dẫn động cầu trước và một động cơ đặt ở phía sau nhằm tăng hiệu quả tiết kiệm nhiên liệu trong khi vẫn duy trì được tốc độ tối đa.
Nguyên mẫu đầu tiên ra đời với chiều dài 6 mét, được hình thành từ hai khung gầm thép hạng nhẹ nối vào nhau với các lỗ khí mô phỏng máy bay cùng động cơ V8 của Ford sản sinh 85 mã lực, cung cấp sức mạnh cho chiếc xe trông như con cá heo lưng gù này.
Fuller cho biết, chiếc xe này được thiết kế như một chiếc roadster, đạt vận tốc 206 km/h. Trước khi thử nghiệm, nhà thiết kế đã biết trước Dymaxion sẽ có những hạn chế. Đúng vậy, vấn đề nằm ở phần mũi xe bị nhấc bổng lên mỗi khi chạy ở tốc độ cao và rất khó thắng được áp lực của gió.
Buổi thử nghiệm Dymaxion
Vào ngày 27/10/1933, công ty đã có buổi ra mắt chính thức đầu tiên ở Chicago trong Hội chợ Kỷ nguyên phát triển toàn cầu. Thật không may, ngay sau khi ra mắt, nguyên mẫu Dymaxion đã bị đâm bởi một chiếc xe khác mà người cầm lái là một Ủy viên của Chicago South Park, khiến nó lộn nhào và lấy đi mạng sống của Francis T.Turner, một tay đua đến từ Birmingham, Alabama.
Dymaxion đã được nhắc đến trong cuốn sách “50 chiếc xe thay đổi thế giới” được viết năm 2009 và xuất hiện trong bộ phim tài liệu “Chiếc Dymaxion cuối cùng” năm 2012. Có thể thiết kế của nó khá tệ nhưng không thể phủ nhận tầm nhìn vượt thời đại của Fuller.
Yến Trang
