(News.oto-hui.com) – Dây đai cam là dây đai quan trọng nhất của động cơ ô tô. Nó có nhiệm vụ hỗ trợ, đồng bộ quá trình hoạt động của trục cam và trục khuỷu, đảm bảo thời điểm đóng mở các van biến thiên không bị sai lệch, giúp động cơ hoạt động ổn định. Nếu dây đai cam bị đứt sẽ khiến cho động cơ không hoạt động. Dưới đây là những nguyên nhân và hậu quả khiến dây đai cam bị đứt và thời điểm hợp lí để thay thế nó.
1. Vai trò của dây đai cam:
a. Tại sao dây đai cam lại quan trọng đối với động cơ ô tô?
Dây đai cam có nhiệm vụ vô cùng quan trọng, dẫn động trục cam điều khiển đóng mở các xupap nhịp nhàng, đảm bảo các kỳ trong xylanh hoạt động đúng ở các thời điểm thích hợp. Ngoài ra, nó còn giúp động cơ giữ hệ thống trợ lực và van bơm nước hoạt động ổn định.
- Nếu dây cam bị đứt, hao mòn sẽ ảnh hưởng và kéo theo nhiều hệ lụy nguy hiểm đối với động cơ. Khi đó sự bất đồng bộ giữa hai trục khuỷu và trục cam sẽ khiến động cơ dừng hoạt động.
Khi trục cam ngừng hoạt động, tình huống xấu nhất gặp phải các van, xupap, con đội xupap, piston… là bị phá hủy hoàn toàn do piston vẫn chuyển động lên xuống do lực quán tính va đập vào xupap.
- Nếu thời điểm đóng mở xupap không được xác định đúng, động cơ sẽ chạy ở chế độ không tải không ổn định, giảm công suất phát.
b. Dây đai cam có mấy loại? Ưu và nhược điểm?
Dây đai cam có hai loại thường sử dụng: một loại làm bằng cao su (đai cam), loại còn làm được làm từ mắt xích kim loại (xích cam).
Ngày nay, dây đai cam loại cao su thường được sử dụng hơn, tuy nhiên tuổi thọ sẽ không được cao trong quá trình hoạt động, nhưng bù lại nó êm dịu và có giá rẻ hơn rất nhiều so với loại dây xích cam. Dây đai cam (cao su) có thể bị hao mòn, bị đứt khi chịu ma sát nhiều do hoạt động liên tục trong thời gian dài.
| Loại dây đai cam | Cao su | Xích |
| Ưu điểm | – Chi phí rẻ. – Dễ thay thế. – Vận hành êm dịu. – Không sử dụng bất cứ chất bôi trơn nào. – Phù hợp với động cơ xăng do tỷ số nén động cơ thấp, ưu tiên tính gọn nhẹ cao. | – Dùng cho động cơ xe có dung tích lớn, xe đắt tiền,… – Tuổi thọ cao. – Dễ nhận biết khi xích gặp vấn đề (tiếng kêu lớn). – Thường dùng cho động cơ Diesel hoặc xăng phân khối lớn, tiết kiệm diện tích. – Giảm chi phí, bảo dưỡng. |
| Nhược điểm | – Tuổi thọ thấp. – Bảo dưỡng định kỳ. – Nếu không phát hiện hư hỏng kịp thời sẽ khiến động cơ dừng hoạt động, bó máy,… – Dễ bị đứt. – Không thể áp dụng cho động cơ phân khối lớn vì lực tải và do có tỷ số nén lớn tỷ lệ với lực kéo lên dây dai cao khiến dây nhanh đứt và mòn. | – Chi phí đắt. – Khó thay thế, sửa chữa. – Vận hành ồn. – Sử dụng dầu bôi trơn. – Hao mòn cơ khí (mắt xích) trong quá trình hoạt động. |
2. Nguyên nhân và hậu quả khiến dây đai cam bị đứt:
a. Xuất hiện tiếng ồn lớn hoặc tiếng rít ở động cơ:
Khi dây đai cam bị mòn, lỏng, và chỗ mòn ấy sẽ bỏ qua một vài bánh răng trên bánh răng trục cam và trục khuỷu. Vòng quay của trục cam và trục khuỷu sẽ không được đồng bộ.
Khi động cơ hoạt động, sự thiếu hụt răng bánh răng trong quá trình dẫn động có thể khiến piston chuyển động theo quán tính đâm vào một số xupap khi ở vị trí mở hoàn toàn.
Đối với xích cam, việc thiếu dầu, lượng dầu bôi trơn thấp hoặc chất lượng dầu bôi trơn kém sẽ khiến cho quá trình ăn khớp bánh răng diễn ra không được êm dịu, gây ồn hơn.
b. Xuất hiện rò rỉ dầu từ động cơ:
Dây đai cam thường được bố trí trong nắp bằng nhựa/nhôm, nếu có tháo nắp ca-pô/nắp máy ra sẽ không thấy ngay được do nó nằm ở phía dưới.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này:
- Do nắp bảo vệ của dây đai cam đã bị mòn, nứt vỡ hoặc ngay từ đầu đã sai cách lắp đặt.
- Nắp bảo vệ này vốn được cố định chặt chẽ bằng ốc vít và bu lông, tuy nhiên vẫn có thể xảy ra tình trạng hỏng hóc.
- Hoặc khi xupap bị uốn cong do dây đai cam bị đứt, xuất hiện khe hở lớn xupap khiến rò rỉ xuất hiện.
Sự cố rò rỉ dầu động cơ sẽ gây ra nhiều tình trạng xấu cho xe ô tô, dây đại cam bị mài mòn nhanh chóng, dễ dẫn đến đứt dây curoa cam.
c. Động cơ ngừng quay, dừng hoạt động:
Khi dây cam bị đứt, động cơ sẽ bị dừng hoạt động, xuất hiện tình trạng bó máy, chết máy gây hư hỏng các chi tiết bên trong xylanh nếu không được phát hiện kịp thời.
- Trục cam khi ấy sẽ dừng quay, không đồng bộ với trục khuỷu, một số xupap ở vị trí mở.
- Trục khuỷu nặng hơn theo quán tính sẽ tiếp tục quay, di chuyển piston lên xuống.
Các piston va đập vào các xupap ở vị trí mở khiến thiệt hại nặng nề cho động cơ với các xupap bị cong, gãy, piston bị hỏng, phá hủy đầu hoặc khối xylanh.
d. Động cơ bị mất lửa:
Khi dây đai bắt đầu trượt, âm thanh rít sẽ xuất hiện. Bộ căng đai hoạt động không đem lại hiệu quả, khiến liên kết giữa dây đai cam và ròng rọc bị lỏng.
- Khi ấy dẫn đến tình trạng một số xylanh mở hoặc đóng sai thời điểm.
Do đó mà quá trình đánh lửa động cơ không thể hoạt động chính xác.
Một số vấn đề ở động cơ như:
- Động cơ hoạt động không bình thường.
- Động cơ nổ rung giật.
- Tốc độ vòng tua máy không ổn định.
- Một vài trường hợp động cơ có thể chết máy, công suất động cơ yếu, tăng tốc kém.
- Có mùi xăng sống từ khí xả, bugi bám nhiều mụi than…
e. Đèn check Engine sáng:
Đèn cảnh báo động cơ bật sáng là do khi dây đai cam/xích cam bị mòn, nó giãn ra hoặc bị lỏng khiến thời gian đánh lửa và nhấc xupap trở nên chậm hơn bình thường. Ngoài ra, dây đai cam bị lỏng sẽ xảy ra các vấn đề khác như bơm nước không hoạt động khiến hệ thống làm mát mất đi tính hiệu quả, động cơ nóng hơn hay hệ thống điều hòa hoạt động không đúng công suất,…
3. Bảo dưỡng, thay thế dây đai cam:
Thời gian hoạt động trung bình của một dây đai cam (loại cao su) thông thường từ khoảng 80.000km (khuyến cáo của nhà sản xuất dây đai) là phải tiến hành thay thế.
Đối với các hãng và các gara tại nước ta, thông thường thời gian thay thế dây đai cam sẽ lâu hơn vào khoảng 100.000 – 150.000 km hoặc 5 năm (tùy vào điều kiện nào đến trước).
- Nên càng sớm càng tốt để đảm bảo cho động cơ hoạt động ổn định.
Đối với dây đai cam loại xích cam, thời gian bảo dưỡng thay thế sẽ lâu hơn vì tuổi thọ của loại này cao hơn. Trong quá trình bảo dưỡng, nên kiểm tra dầu bôi trơn của xích cam, nếu thiếu hoặc nhận thấy có dấu hiệu khô, hãy thêm dầu bôi trơn vào để xích cam hoạt động trơn tru hơn. Đồng thời, điều chỉnh bộ căng đai để xích luôn trong tình trạng vận hành ổn định.
- Trung bình nếu giữ gìn tốt, tuổi thọ của xích đai có thể lên đến 500.000km hoặc lâu hơn.
- Nếu dây xích cam phát ra tiếng ồn lớn, nhiều hơn dù đã đầy đủ dầu bôi trơn, hoặc đèn check engine báo sáng liên quan đến vấn đề dẫn động xích cam, nên thay thế ngay để động cơ hoạt động ổn định hơn.
Với những dấu hiệu, nguyên nhân kể trên, mong rằng bạn có thể nhận biết được tình trạng hoạt động của dây đai cam nói riêng và động cơ nói chung. Qua đó, tìm ra các giải pháp khắc phục kịp thời khi dây đai cam bị đứt, hư hỏng xảy ra ở động cơ trên chiếc xe của mình.
Bài viết liên quan:
- Nguyên nhân & cách khắc phục sự cố tiếng ồn phát ra từ động cơ
- Cách nhận biết khi nào cần thay bơm nước trên xe ô tô
- Làm sao để kiểm tra, chẩn đoán lỗi bắt bệnh ô tô nhanh chóng?
